16 lutego – 265. rocznica urodzin Juliana Ursyna Niemcewicza
Polski dramaturg, powieściopisarz, poeta, historyk, pamiętnikarz, publicysta, tłumacz, wolnomularz, zastępca wielkiego mówcy Wielkiej Loży Narodowej Wielkiego Wschodu Polskiego w 1781 roku, członek Komisji Edukacji Narodowej w latach 1791–1792.
Urodził się w Skokach koło Brześcia nad Bugiem 16 lutego 1758 (według A.J. Czartoryskiego – 16 lutego 1757), jako syn Marcelego, podczaszego mielnickiego, i Jadwigi z Suchodolskich. Ochrzczony został w pobliskich Wistyczkach. Pochodził ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej (później jednego z najbogatszych rodów Polesia). Dzieciństwo swe w większości spędził w rodzinnych Skokach oraz w Neplach i Adamkowie (pobliskie dobra jego dwóch stryjów). Będąc jeszcze dzieckiem (1764), odwiedził wraz z ojcem Warszawę podczas uroczystości koronacyjnych Stanisława Augusta.
W roku 1776 złożył egzamin końcowy w warszawskim Korpusie Kadetów (naukę rozpoczął w roku 1770). Już wtedy okazał pierwsze zainteresowania literackie (Wojna kobiet. Poemat heroikomiczny w 4 pieśniach). Korpus Kadetów opuścił w sierpniu roku 1777, w stopniu podporucznika. Prawdopodobnie już kilka miesięcy później (grudzień 1777) został adiutantem dowódcy wojsk litewskich Adama Kazimierza Czartoryskiego. Wkrótce też zamieszkał przy Czartoryskim, początkowo w Warszawie, a następnie w Puławach. Za namową Czartoryskiego poświęcił się pracom przekładowym w zakresie literatury francuskiej. Towarzyszył mu w licznych podróżach po Europie. Zwiedził kolejno Holandię (1780), Austrię (1781), a następnie, w latach 1783–1785: Francję, Anglię, Niemcy, Włochy, Sycylię i Maltę. W roku 1781 brał udział w otwarciu zreformowanej warszawskiej Szkoły Głównej Wielkiego Księstwa Litewskiego. W roku 1784 był mistrzem i członkiem loży wolnomularskiej Bouclier du Nord. W tym samym roku wyjechał ponownie do Wilna, a 2 lata później (1786) przebywał na Wołyniu. W latach 1787–1788 podróżował do Paryża i Londynu, towarzysząc S.K. Potockiemu. Jako poseł inflancki Sejmu Wielkiego (wybrany w roku 1788, brał w nim czynny udział), aktywny członek Stronnictwa Patriotycznego (od grudnia 1790). 2 maja 1791 roku podpisał asekurację, w której zobowiązał się do popierania projektu Ustawy Rządowej. Współautor (z Hugonem Kołłątajem) projektu Konstytucji 3 Maja (uczestniczył w potajemnych naradach). W 1791 był jednym z założycieli Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej. W tym okresie blisko współpracował z Komisją Edukacji Narodowej, a ponadto w lutym roku 1792 objął funkcję przewodniczącego Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. Pełnił funkcję jednego z redaktorów „Gazety Narodowej i Obcej” (od 1 stycznia 1791 do lipca 1792). Podczas wojny polsko-rosyjskiej 1792 przebywał w obozie księcia J. Poniatowskiego. Po zwycięstwie Targowicy przebywał na emigracji w Niemczech, początkowo w Lipsku, skąd jesienią 1792 wyjechał do Wiednia. W roku 1793 przebywał we Florencji, a na początku roku 1794 dotarł do Rzymu. Na emigracji aktywnie uczestniczył w przygotowaniach do insurekcji. Od czerwca 1794 był adiutantem i sekretarzem Tadeusza Kościuszki podczas insurekcji kościuszkowskiej. Ranny, został wzięty do niewoli po bitwie pod Maciejowicami (10 października 1794) i osadzony (grudzień 1794) w twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu.
W grudniu 1796 uwolniony przez cara Pawła I, razem z Kościuszką udał się przez Finlandię, Szwecję, Anglię do Stanów Zjednoczonych (dotarł tam w sierpniu 1797), gdzie początkowo zamieszkał w Filadelfii. Podróżował po wschodnich stanach, spotkał się z Waszyngtonem i Jeffersonem, a latem roku 1798 osiadł w Elizabethtown (stan New Jersey). 2 lipca 1800 w Essex poślubił Amerykankę, Susan Livingston Kean, córkę pierwszego wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych (wdowę po Johnie Kean). W roku 1798 wybrany członkiem Amerykańskiego Towarzystwa Filozoficznego, a w 1806 otrzymał obywatelstwo amerykańskie. W latach 1802–1804 odwiedził Polskę (powrócił do Warszawy we wrześniu 1802 – bezpośrednią przyczyną przyjazdu była wiadomość o śmierci ojca), w 1807 wrócił do kraju. W 1809 został kawalerem Orderu Świętego Stanisława. W 1812 roku jako członek Towarzystwa Królewskiego Gospodarczo-Rolniczego przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego. Od 1822 osiadł w swych dobrach w podwarszawskim Ursynowie (które chciał nazwać nota bene Ameryka), wprowadził tam nowoczesne metody ogrodnictwa i bez reszty oddał się tam twórczości literackiej. Jego warszawską siedzibą było mieszkanie w bocznej oficynie pałacu Potockich. Urząd sekretarza senatu pełnił nie tylko w Księstwie Warszawskim, ale i Królestwie Kongresowym.
Z postacią Niemcewicza związana jest niezliczona liczba anegdot, które w owym czasie krążyły po Warszawie. Ofiarą jego szyderstw i żartów bywał często sam wielki książę Konstanty oraz inni przedstawiciele władz (np. senator i kasztelan Jan Amor Tarnowski), a także liczni znajomi i przyjaciele. Rozgłaszał w warszawskich salonach m.in., że jest „synem” Kaliksty Rzewuskiej, jego „żona” to Pelagia Mostowska, córka hr. Tadeusza Antoniego Mostowskiego, a ich niesfornym „synem” miał być Józef Lipiński. Kąśliwe uwagi Niemcewicza śmieszyły, ale i wywoływały lęk przed ośmieszeniem w kręgach rządowych i towarzyskich, co zapewniało mu wyjątkową pozycję w ówczesnych wpływowych kręgach społeczeństwa.
Podróżował po kraju jako wizytator szkół. Członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk od 1802, a od stycznia 1827 jego prezes. Przeciwnik konspiracji, a zwolennik legalizmu. Po wybuchu powstania listopadowego w 1830 wyjechał w misji dyplomatycznej do Londynu. 5 grudnia 1830 roku Rząd Tymczasowy Królestwa Polskiego powołał pod jego przewodnictwem kilkunastoosobowy Komitet do Przejrzenia Papierów Policji Tajnej. Jako senator podpisał 25 stycznia 1831 roku akt detronizacji Mikołaja I Romanowa. W czerwcu 1831 roku był senatorem-kasztelanem Królestwa Polskiego. Od września 1833 w Paryżu związany ze stronnictwem Adama Jerzego Czartoryskiego. Członek władz Związku Jedności Narodowej. Był prezesem Wydziału Historycznego Towarzystwa Literackiego w Paryżu. Pozostawił liczne pamiętniki z każdego okresu życia.
Został pochowany na Cmentarzu w Montmorency pod Paryżem.
Źródło: lubimyczytac.pl